Cevap: Ortak Transit Rejimi; AB üye devletleri, EFTA ülkeleri (İzlanda, Norveç, Lihtenştayn ve İsviçre), Türkiye (1 Aralık 2012’den beri), Kuzey Makedonya Cumhuriyeti (1Temmuz 2015’ten beri), Sırbistan (1 Şubat 2016’dan beri), Birleşik Krallık (1 Ocak 2021’den beri) ve Ukrayna (1 Ekim 2022’den beri) arasında eşyanın gümrük vergilerinin askıya alınarak taşındığı 20 Mayıs 1987 tarihli Ortak Transit Sözleşmesine dayanan bir rejimdir.

Ortak Transit Rejiminin amacı Sözleşmeye taraf bir ülkede açılan transit beyannamesinin, verilen teminatın ve tanınan basitleştirmelerin bir diğer taraf ülkede de geçerli olması ve bu ülkeye girişte ayrıca bir transit beyanında bulunulmasına gerek kalmadan ortak transit işleminin kesintisiz bir şekilde tamamlanmasıdır.

Ortak Transit Rejimi transit eşyasının işlemlerinin hızlandırılmasını ve basitleştirilmesi sağlayan, dolayısıyla ticaret erbabının zaman kaybetmesini önleyerek maliyetlerinin düşmesini amaçlayan bir sistemdir.

Soru: NCTS nedir?       
Cevap: NCTS (Yeni Bilgisayarlı Transit Sistemi), Ortak Transit Rejiminin amacı olan transit işlemlerini hızlandırmak ve basitleştirmek için işlemlerin elektronik ortamda yürütülmesini sağlayan ve 2005 yılında tüm taraf ülkelerde uygulamaya konulan elektronik sistemdir. Söz konusu sistemin daha sonra Sözleşmeye taraf olan ülkelerde kullanılması zorunlu olup ülkemiz de bu sistemi kullanmaktadır.

Kısaca NCTS; transit beyanının sunulmasından rejimin ibra edilmesine kadar olan her aşamanın tamamen elektronik ortamda gerçekleştirildiği, gerek gümrük idareleri arasındaki gerekse gümrük idareleri ile ticaret erbabı arasındaki iletişimin elektronik mesajlar ile sağlandığı ve bu şekilde güvenilir ticaret erbabı için önemli basitleştirmelerin uygulandığı bir programdır.

Soru: Ortak Transit Rejiminin başlıca avantajları nelerdir?
Cevap: 
– Elektronik ortamda izlenen transit işlemleri ile zaman, taşıma ve bürokrasi maliyetlerinde tasarruf sağlanarak taşımacılar için maliyet ve rekabet avantajı getirmesi,
– Belirli koşulların sağlanması halinde transit basitleştirmelerinden yararlanılması,
-Taraf ülkelerden geçiş kolaylığı,
-Kapsamlı teminat kullanılması halinde, teminatların hızlı bir şekilde düşümünün sağlanması
-Ülkemize giriş yapılmadan önce araç ve eşyaya ilişkin bilgilerin gümrük idaresince görülerek gerekli risk analizleri ve kontrollerin daha etkin bir şekilde yapılması.

Soru: Ortak Transit Rejimi ile ulusal transit rejimi arasındaki fark nedir?
Cevap: Ulusal transit rejimi, Türkiye Gümrük Bölgesi içerisinde yer alan bir hareket idaresinden başlayıp herhangi bir ülke sınırı geçişi olmaksızın yine Türkiye Gümrük Bölgesi içerisinde yer alan bir varış idaresinde sonlandırılan transit işlemlerinde kullanılan bir rejimdir. Ortak transit rejimi ise Ortak Transit Sözleşmesi kapsamındaki taşımalara uygulanmakta olup eşyanın topluluk statüsüne göre T1, T2, T2F gibi rejim kodları kullanılır. Eşya, Türkiye Gümrük Bölgesi içinde bir noktadan diğerine ortak transit rejimi kapsamında taşınamaz.

Soru: T1, T2 ve TR rejimleri ne demektir?
Cevap: T1 rejimi, Avrupa Birliği dışı eşyanın transit beyanı için kullanılırken, T2 rejimi ise Avrupa Birliği eşyasının transit beyanı için kullanılır. TR rejim kodu, ulusal transit işlemlerinin ayırt edilebilmesini teminen Türkiye Gümrük Bölgesi içerisinde başlayıp biten taşıma işlemlerinde kullanılır.

Soru: Ortak Transit Sözleşmesine göre ortak transit rejimi için kullanılan basitleştirmeler nelerdir?
Cevap:
a) Kapsamlı teminat kullanımı veya teminattan vazgeçme,
b) Özel tipte mühür kullanımı,
c) İzinli gönderici statüsü,
ç) İzinli alıcı statüsü,
d) Havayolu ile taşınan eşya için kâğıt usul ortak transit rejiminin kullanımı,
e) Demiryolu ile taşınan eşya için kâğıt usul ortak transit rejiminin kullanımı,
f) Havayolu taşımacılığında transit beyanı olarak bir elektronik taşıma belgsine dayalı ortak transit rejiminin kullanımı,
g) Eşyayı ortak transit rejimine tabi tutmak için veri gereksinimi azaltılmış bir gümrük beyanının kullanımı,
          1) Demiryolu ile eşya taşınması
          2) Elektronik taşıma belgesinin bir transit beyanı olarak kullanılmadığında havayoluyla eşya taşınması,

Soru: Rejim Hak sahibi kimdir? Rejim hak sahibinin yükümlülükleri nelerdir?
Cevap: Rejim hak sahibi; transit rejimi beyanında bulunan veya hesabına transit rejimi beyanında bulunulan ve transit rejimi kapsamında gümrük idaresine karşı mali olarak sorumlu olan kişiyi tanımlar. Rejim hak sahibi, eşyayı öngörülen süre içerisinde ve gümrük idareleri tarafından eşyanın ayniyetinin tespiti amacıyla alınan önlemlere uymak suretiyle, varış gümrük idaresine sağlam ve noksansız olarak sunmak ve transit rejimine ilişkin hükümlere uymakla yükümlüdür.

Rejim hak sahibinin yukarıda belirtilen yükümlülükleri saklı kalmak üzere, transit rejimine göre taşındığını bilerek eşyayı kabul eden taşıyıcı veya alıcı da, eşyayı öngörülen süre içerisinde ve gümrük idareleri tarafından eşyanın ayniyetinin tespiti amacıyla alınan tedbirlere uymak suretiyle, varış gümrük idaresine sağlam ve noksansız olarak sunmakla yükümlüdür.

Soru: Basitleştirme izni başvuru genel koşulları ve istenen belgeler nelerdir?
Cevap: Basitleştirmelere ilişkin izinlerin verilebilmesi için başvuru sahibinde aşağıdaki şartlar aranır:

a)Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik olmak,
b)Usulsüzlük ve vergi cezaları ile ilgili olarak;
1) Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük son bir yıl içinde işlem gören beyanname sayısının % 2’sini aşan sayıda vergi kaybına neden olan gümrük mevzuatı ihlali nedeniyle ceza uygulanmamış olması,
2) Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük son bir yıl içinde işlem gören beyanname sayısının % 5’ini aşan sayıda gümrük mevzuatının ihlali nedeniyle usulsüzlük cezası uygulanmamış olması,
3) Gümrük ve vergi mevzuatları uyarınca ödenmemiş herhangi bir vergi, ceza ve gecikme faizi bulunmaması.
c) Yönetim Kurulu üyeleri, sermayesinin yüzde onundan fazlasına sahip gerçek kişiler ile gümrük ve dış ticaret işlemlerinde temsil yetkisini haiz çalışanlarının; devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, güveni kötüye kullanma (emniyeti suistimal), hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, hileli (dolanlı) iflas, yalan tanıklık (yalan yere şahadet), suç uydurma (suç tasnii) ve iftira suçları ile ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerini aklama suçlarından mülga 1/3/1926 tarihli ve 765 sayılı Türk Ceza Kanunu ile 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununa; vergi kaçakçılığı veya vergi kaçakçılığına teşebbüs suçlarından 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununa; mülga 7/1/1932 tarihli ve 1918 sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibine Dair Kanun, mülga 10/7/2003 tarihli ve 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, 21/3/2007 tarihli ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu,19/4/1990 tarihli ve 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu ile 20/2/1930 tarihli ve 1567 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında Kanuna, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanununa, 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanuna, 2313 sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanuna, 3298 sayılı Uyuşturucu Maddelerle ilgili Kanuna muhalefetten kesinleşmiş ceza veya mahkumiyet kararı bulunmaması,
ç) Basitleştirmelerin usulüne uygun olarak yürütülmesini sağlamak üzere; başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük son bir yıl içinde en az 500 transit beyannamesi (TIR Karnesi dâhil) kapsamı eşyayı transit etmesi veya ilgili basitleştirilmiş usul kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirebileceğine ilişkin bilgi ve belgeleri sunması,

Gereklidir.

Soru: Kapsamlı teminat, kapsamlı teminat tutarı ve referans tutar nedir?
Cevap: Kapsamlı Teminat, bir kişinin birden fazla transit işleminde kullanabileceği bir teminat türüdür. Kapsamlı teminat tutarı, kapsamlı teminat izni çerçevesinde izin sahibince teminat gümrük idaresine sunulan tutardır. Referans tutar, izin sahibinin kapsamlı teminat sisteminden faydalanmasını teminen teminat gümrük idaresince onaylanan ve sisteme tanıtılan tutardır. Herhangi bir indirim veya vazgeçme uygulaması söz konusu olmadığında, kapsamlı teminat tutarı referans tutara eşittir. Kapsamlı teminat izni çerçevesinde teminat gümrük idaresine sunulan her bir teminat mektubu karşılığında bir referans tutar belirlenir. Kapsamlı teminat düşümlü olarak çalışmakta olup başvuru makamı Gümrükler Genel Müdürlüğü’dür.

Soru: Kapsamlı teminat başvuru koşulları nelerdir?
Cevap: Bakınız “Basitleştirme izni başvuru genel koşulları ve istenen belgeler nelerdir? sorusu.

Soru: Serbest Bölgede yerleşik firmalar kapsamlı teminat izni sahibi olabilir mi?
Cevap: Serbest Bölgede yerleşik firmalar gerekli koşulları sağlaması halinde kapsamlı teminat izni alabilir.

Soru: Kapsamlı teminatta indirim ve teminattan vazgeçme başvurusu ortak koşulları nelerdir?
Cevap:Gümrük Yönetmeliğin 230 uncu maddesinde belirtilen genel koşulları sağlayan ve kapsamlı teminatta indirim veya teminattan vazgeçme izni için başvuran kişi, 4 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği ( Transit Rejimi) Ek-9’da yer alan başvuru formu ile birlikte Yönetmeliğin 232 nci maddesinde belirtilen bilgi ve belgelere ilave olarak;
a) Kapsamlı teminatta indirim veya teminattan vazgeçme için söz konusu Tebliğin 11. maddesinde yer alan ek koşullara,
b) Teminattan vazgeçme izni için kağıt usulde işlem yapıldığında kullanılmak üzere talep edilen TC33-Teminattan Vazgeçme Sertifikası adedine,
ilişkin bilgi ve belgeleri sunar.

Kapsamlı teminatta indirim ve teminattan vazgeçme başvuruları en az 2 milyon TL tutarındaki kapsamlı teminat mektupları için yapılır. İzin sahibine ait, teminat gümrük idaresince kabul edilerek sisteme tanımlanmış birden fazla teminat mektubu bulunması durumunda, hangisi için talepte bulunulduğu başvuruda belirtilir.

Kapsamlı teminatta indirim ve teminattan vazgeçme başvurusunda aşağıdaki ortak koşullar aranır:
a) Başvurunun kayda alındığı tarih itibarıyla, son 1 ay içerisinde tescil edilmiş beyannameler hariç olmak üzere, başvuruya konu GRN kapsamında tescil edilen ve nihai statüye getirilmemiş beyanname sayısının, toplam beyanname sayısının %1’ini ve her durumda 200 adeti aşmaması,
b) Başvurunun kayda alındığı tarihten önceki üç yıl esas alınmak suretiyle, ek-11’e uygun olarak yeminli mali müşavir tarafından düzenlenen raporda, başvuru sahibinin genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygun bir muhasebe sistemine ve şirket büyüklüğüne uygun bir idari örgütlenmeye sahip olduğunun, mali yapısının sağlam olduğunun, yükümlülüklerini karşılayacak yeterli mali kaynağa sahip olduğunun ve referans tutar ile kapsamlı teminat tutarı arasındaki farkı karşılayacak kadar öz kaynağının bulunduğunun gösterilmesi.

Soru: İzinli gönderici nedir?
Cevap: İzinli gönderici, transit rejimine tabi eşyayı, hareket gümrük idaresine sunmaksızın sevk etmeye yetkilendirilmiş olan ve bu kapsamda yapılan işlemlerde transit beyanında bulunarak transit işlemlerinden sorumlu olan kişiyi (rejim hak sahibi) ifade eder.

Soru: İzinli alıcı nedir? 
Cevap: İzinli alıcı, transit rejimine tabi eşyayı, eşya Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesine girdikten sonra varış gümrük idaresine sunmaksızın izinli alıcı yetkisi ve/veya ithalatta yerinde gümrükleme izni kapsamı tesislerde teslim almaya ve transit işlemlerini bu yerlerde sonlandırmaya yetkilendirilmiş olan taşımadan sorumlu veya ithalatçı kişiyi ifade eder.

Soru: Transit işlemlerinde UND-GLOBAL, UND-DAC ve DAC-R2 teminat belgelerimi neden kullanamamaktamıyım?
Cevap:  Söz konusu teminat belgelerinin kullanımına 31 Aralık 2012 tarihi itibarıyla son verilmiştir. Mevcut durumda sadece bireysel ve kapsamlı teminat kullanılabilmektedir. 

Soru: NCTS programına veri giriş salonundan mı beyanname göndereceğim?
Cevap: NCTS’e transit beyannamesi gönderebilmek için gümrük idarelerindeki veri giriş salonlarına gelmenize gerek yoktur. NCTS’in internet linki kullanılarak internet bağlantısı bulunan her bilgisayardan NCTS’e transit beyannamesi sunulabilir. 

Soru: Transit Refakat Belgesi nedir?  
Cevap: Transit refakat belgesi transit beyanı bilgilerine dayanan ve eşyanın hareket gümrük idaresince serbest bırakıldığı andan itibaren eşyaya eşlik eden basılı bir belgedir. 

Soru: EORI Numarası nedir?
Cevap: EORI Numarası (Economic Operators Registration and Identification Number) Avrupa Birliği mevzuatı gereği, transit beyannamesi doldurulabilmesi için gerekli olan, firmalara ait bir çeşit kayıt ve kimlik numarasıdır.

Soru: Ortak Transit Rejimine tabi tutacağım eşyayı gümrük idaresine sunmama gerek var mı? 
Cevap: İzinli gönderici statüsüne sahip kullanıcıların eşyayı hareket idaresine, izinli alıcı statüsüne sahip kullanıcıların da eşyayı varış idaresine sunmasına gerek bulunmamaktadır. Bunun dışında standart usulde yapılan her ortak transit işleminde eşyanın gümrük idaresine sunulması gerekmektedir.